مطالعة آلودگی خاکهای محدودة شهر کرمان به‌وسیلة عناصر کمیاب سمی با استفاده از سامانة اطلاعات جغرافیایی(GIS)

مطالعة تغییرات غلظت و میزان آلودگی انسانی در مقیاس ناحیه‌ای به‌وسیلة عناصر کمیاب سمی در خاک، مبحثی مهم برای برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی در مناطق شهری است. در تحقیق انجام شده سنگ‌ها، رسوبات و خاکهای محدودة شهری کرمان برای تعیین میزان آلودگی عناصر جرئی به‌وسیلة فعالیت‌های انسانی مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار 37 عدد نمونه جمع‌آوری شد و به‌وسیلة طیف‌سنج جرمی پلاسمایی، غلظت 29 عنصر در آنها اندازه‌گیری شد. این غلظت‌ها با مقادیر استاندارد زیست‌محیطی مقایسه شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که سنگ‌های آهکی نزدیک شهر کرمان به‌طور نسبی دارای غلظت کم عناصر کمیاب بودند که در حد غلظت طبیعی این عناصر در سنگ‌هاست. خاک‌های شهر کرمان به‌طور ناهنجار در برخی عناصر کمیاب افزایش غلظت نشان دادند. بسیاری از نمونه‌های خاک دارای مقادیر عناصر کمیاب بیش از عیار طبیعی بودند که مبین ورود آلودگی‌های انسانی مربوط به این عناصر است. این افزایش غلظت بسیار بیشتر از اثر سنگ و رسوبات در تأمین این عناصر است. افزایش تجمع این آلاینده‌ها، در اثر رشد سریع حمل‌و‌نقل و همچنین فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی در محیط زیست شهری کرمان است. به نظر می‌رسد که عواملی مانند حمل و نقل و گرد و غبار عامل ایجاد غلظت بالای عناصری مانند سرب و مس در خاک شهر کرمان هستند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهندة غلظت بالای سرب (بیش از 1000 میلی‌گرم برکیلوگرم) و مس (بیش از 700 گرم برکیلوگرم) در برخی نمونه‌های خاک و رسوب هستند. آلوده‌ترین نقاط شناسایی شده، شامل خاکهای نزدیک واحدهای باطری‌سازی، تعویض‌روغنی و نقاشی‌اتومبیل(بیش از 5000 گرم برکیلوگرم سرب) بودند. برخی عناصر دیگر مانند بیسموت، کادمیوم، کبالت، جیوه، منگنز، توریم و اورانیم، دارای هیچ‌گونه آلودگی در این منطقه نبودند. در این تحقیق همچنین نقشة ژئوشیمیایی برخی عناصر کمیاب در نمونه‌های سنگ، خاک و رسوبات به‌وسیلة فناوری سامانة اطلاعات‌جغرافیایی(GIS) تهیه شد. نقشه‌های ژئوشیمیایی افزایش غلظت برخی عناصر دارای توان بالقوه مسمومیت‌زایی از حاشیه به سمت مرکز شهر کرمان را نشان دادند.